انجمن


چند نکته در مورد ترجمه ها به فارسی «سره»  (۶ نوشته)

  • sourenaa

    آفلاین
    عضو
    تعداد نوشته‌ها: ۹۱
    تشکر شده: ۱۷ بار
    # نوشته شده: ۱۵ سال پیش
    ۳۰ دی ۱۳۸۷ - ۲۲:۱۵

    دوستان،
    با توجه به این که محدوده ی تخصصی من تا حدودی به مسایل مندرج در این انجمن و این موضوع (زبان فارسی) ربط پیدا می کند لازم دیدم چندین نکته را برای ترجمه ی وردپرس یا هر نرم افزار دیگری در اینجا عنوان کنم.

    زبان فارسی همچون هر زبان دیگری مدام تغییر می کند، کلماتی به زبان های دیگر وام می دهد، و کلماتی را برای ادای منظور از دیگر زبان ها می گیرد. زبانشناسی معاصر پدیده ای به نام «زبان سره» را مفهومی سراسر بی معنا و بی استفاده می داند چرا که نه می توان زبان را از وام گیری ها و وام دهی ها بر حذر داشت و نه اگر چنین کنیم کمکی به خود و به دیگران کرده ایم. «زبان سره» در هیچ جایی از جهان وجود ندارد. زبان نتیجه ی سال ها ارتباط و انتقال مفاهیم است بین اقوام مختلف و هر زبانی پر است از کلماتی که از جاهای دیگر آمده اند تا به انتقال مفاهیمی در آن زبان کمک کنند.

    اعمال محدودیت هایی از نوع «سره سازی» (که بیشتر دلایل ایدئولوژیک دارند تا دلایل زبانشناسانه) تنها انتقال مفاهیم را مشکل می کند، چرا که کلماتِ به ظاهر هم معنی در بیشتر موارد کاملا هم معنی نیستند و به طور طبیعی برای تکیه بر ظرایفِ معنایی در زبان حفظ شده اند. به عنوان مثال در زبان انگلیسی بسیاری کلمات مترادف از ریشه ی لاتین و ریشه ی ژرمانیک وجود دارند که به ظاهر هم معنی اند، ولی در عمل دو معنای متفاوت ولی نزدیک به هم را به شنونده انتقال می دهند. مثلا solitude و loneliness هر دو به معنی «تنهایی» اند. اولی از ریشه ی لاتین است و دومی از ریشه ی ژرمانیک. ولی اولی به تنهاییِ عمیقا روحیِ شخص اشاره می کند (حتی اگر اطراف شخص پر از آدم باشد) و دومی بیشتر به معنای این است که کسی دور و بر شخص مورد اشاره نیست.

    غرض از ذکر این نکته این است که آن چه ما در زبان فارسی داریم نیز در بیشتر موارد از همین الگو پیروی می کند. ترجمه های «سره» ی شما از بعضی کلمات انگلیسی که معادل فارسی ندارند بسیار زیباست (مثل افزونه یا ابزارک)، ولی در بسیاری موارد نیز یا اشتباه است و یا دقیق نیست. از قضا در برخی موارد مترادفات پیشنهادی نامناسب برای کلماتی آورده شده اند که واژه مترادف دقیقی در زبان فارسی برای آنها وجود دارد. چند مورد را اینجا عنوان می کنم:

    ۱. کلمه ی error و mistake دو معنای متفاوت دارند. اولی به معنای «غلط» است و دومی به معنای «خطا» یا «اشتباه». نمی توانید فقط به این علت که «غلط» ریشه ای عربی دارد حذفش کنید، چون «غلط» به معنایی اشاره می کند که در «خطا» نیست. وقتی کسی «خطا» می کند اشتباه به او بر می گردد حتی اگر کاری که انجام می دهد را درست انجام دهد. در صورتی که وقتی کسی کاری را «غلط» انجام می دهد رَوَند انجام دهیِ کار است که غلط است. مثالی می آورم: اگر تیراندازی به هدفی شلیک کند و در تیراندازی خود «خطا» داشته باشد به این معناست که هدف را نزده، ولی اگر در تیر اندازی «غلط» داشته باشد بیشتر این معنی مورد نظر است که انگار اساسا روش تیراندازی اش اشتباه است، یعنی ممکن است تفنگ را اشتباه به دست گرفته یا فشنگ را به درستی در تفنگ نگذاشته است. کلمه ی «اشتباه» به حوزه ی معنایی بزرگتری اشاره می کند که هر دوی معانی «غلط» و «خطا» را در بر می گیرد.
    بنابر این error را نمی توان به «خطا» برگرداند. کلمه ی error به معنی «غلط» است. یعنی چیزی در روند کار اشتباه شده. کلمه ی «خطا» به اشتباهی از سوی کاربر اشاره دارد.

    ۲. در حرفه ی تهیه ی کتاب و دفتر دو کلمه مختلف به دو مفهوم مختلف اشاره دارند: برگ (یا برگه) و صفحه. «برگ» به معنی آن چیزی است که در انگلیسی sheet خوانده می شود یعنی ورقه ای که دو سو دارد. هر سوی برگ یک «صفحه» (page) نامیده می شود. به همین دلیل دفترچه ی ۶۰ برگ ۱۲۰ صفحه دارد.
    ترجمه ی page به «برگه» از این نظر اشتباه است. به علاوه، ترجمه ی page به «صفحه» درک مطلبی به این سادگی را برای کاربر آسان می کند.

    ۳. دیدگاه در زبان فارسی کلمه ی زیبای نوساخته ای است به معنای آن چه در زبان انگلیسی viewpoint گفته می شود، و ترجمه ی comment نیست. ترجمه ی صحیح comment همان «نظر» است که هم دقیق است و هم همه می فهمند. چه اصراری است که نافهمش کنیم؟

    این کلمات را به عنوان مثال ذکر کردم. نکته ی اصلی که می خواستم عنوان کنم بیشتر تغییر روش کار در ترجمه بود. به نظر من اصرار بر «فارسی سازی» زبان نه به نفع کسی است و نه در درازمدت میسر است. مسلما در ترجمه ی کلماتی که معادل ندارند استفاده از ریشه های فارسی آشنا به گوش و آشنا به ذهن روش درستی است، و این کاری است که در «ابزارک» یا «افزونه» شده است. ولی به نظر من معادل «سره» آوردن برای کلماتی که در فارسی معادل دارند کمکی به کسی نخواهد کرد.
    امیدوارم نکاتی که مطرح کردم را به عنوان «قدر ناشناسی» نسبت به کار خود نگیرید. این سایت و این انجمن کمک بسیار بزرگی برای من و دیگر کاربران وردپرس بوده و هست. انتقاد نسبت به ترجمه به معنای کم ارزش نشان دادن کار شما نیست بلکه تلاشی است برای بهتر کردن آنچه در این جهت صورت می گیرد.

    کاربران زیر به‌خاطر این نوشته تشکر کرده‌اند:
    تناسب اندام
  • nasour

    آفلاین
    عضو
    تعداد نوشته‌ها: ۲۰۸
    تشکر شده: ۱۳۳ بار
    # نوشته شده: ۱۵ سال پیش
    ۳۰ دی ۱۳۸۷ - ۲۳:۵۴

    دوست عزیز از توجه ی شما به مفهوم زبان و کارکردهای آن در فهم مفاهیم جدید، ممنونم.
    من فقط یک عضو ساده ی انجمن وردپرس فارسی هستم که چیزهای زیادی اینجا آموخته ام و علاقمندم که نظرم را در مورد نقش زبان در ترجمه و پیاده سازی مفاهیمی همچون کلیدواژه های نرم افزار وردپرس بیان کنم:
    به گفتۀ ویتگنشتاین «زبان یک هنر اجتماعی است» و ما قبل از ثقیل کردن واژه ها و ترکیبات باید فهم عمومی از معانی را به یک نقطۀ مشترک برسانیم. این مساله باعث میشود تا «فرا گرفتن معنی یک لغت، شبیه یاد گرفتن یک قاعده از روی مثالهای عینی و واقعی» باشد. با این تعریف «معنی هر واژه عبارت خواهد بود از استفاده و کاربرد آن در زبان». کلمات تنها مواردی که در خدمت استفادۀ خاصی از ارتباط و مفاهمه قرار بگیرند، به درستی استفاده شده اند.
    دریافتن کاربردهای عملی و واقعی زبان و گستراندن آن در زمینۀ عمومی ما را از سردرگمی در حیطۀ زبان و گفتگو خارج می سازد و ما را از دو راهی
    ۱- مفهوم آکادمیک واژه ها و ترکیبات و
    ۲- مفهوم سطحی و عامۀ کلمات ،
    به سوی راه سومی که شناسایی کاربرد واژه ها و ترکیبات در زبان است، رهنمون می کند.
    به نظر من تیم وردپرس فارسی تا کنون بدرستی راه سوم را که شناسایی کاربرد واژه ها و ترکیبات است، رفته است و حتی از دل ساختار شکنی بجا و مفید خود واژه ها و ترکیبهایی همچون «پا در هوا» و «جفنگ است» را بیرون کشیده است. ترکیباتی که زمینه ی اجتماعی روشنی دارند ولی در گستره ی آی تی استفاده نمی شدند.

  • sourenaa

    آفلاین
    عضو
    تعداد نوشته‌ها: ۹۱
    تشکر شده: ۱۷ بار
    # نوشته شده: ۱۵ سال پیش
    ۱ بهمن ۱۳۸۷ - ۰۲:۰۲

    مشکل من با ترکیب هایی چون «پا در هوا» و «جفنگ» نیست. این ها کلماتی اند که معنایی جا افتاده دارند و در اینجا هم به خوبی ادای معنا می کنند. با اختراع کلماتی چون «رمزواژه» هم مشکلی ندارم، چون هم زیبا هستند و هم معنا را به راحتی و دقت بیان می کنند. از قضا فکر می کنم این کلمات از بهترین ترجمه های تیم وردپرس فارسی هستند. مشکل من با کلماتی است که معادل دقیق فارسی دارند ولی دوباره با کلماتی ترجمه شده اند که دقیق نیستند و یا نا آشنایند، و تنها از آن جهت به عنوان معادل برگزیده شده اند که ریشه شان فارسی تر است.

    منظورتان را از «مفهوم آکادمیک واژه ها» و «مفهوم سطحی» و «راه سوم» در این زمینه ای که بحث می کنیم نفهمیدم. کلماتی مثل «صفحه» و «خطا» و «جفنگ» که دیگر آکادمیک و عامی ندارند. هم استاد دانشگاه و هم شاگرد کلاس چهارم دبستان و هم شاگرد مکانیک می گویند «دفتر چهل برگ» و «تیرش خطا رفت». در همه موارد معنای «برگ» و «خطا» یک جور تعبیر می شود.

  • گناهکار

    آفلاین
    کلیددار
    تعداد نوشته‌ها: ۳۵۳۵
    تشکر شده: ۲۵۴۵ بار
    # نوشته شده: ۱۵ سال پیش
    ۱ بهمن ۱۳۸۷ - ۱۵:۴۷

    بنده به‌عنوان مسئول فعلی تیم ترجمه‌ی وردپرس فارسی از شما به‌خاطر انتقادات‌ه سازنده‌تون تشکر می‌کنم. و امیدوارم این روند ادامه داشته باشه.

    در مورد نکاتی که شما فرمودین:

    بنابر این error را نمی توان به «خطا» برگرداند. کلمه ی error به معنی «غلط» است. یعنی چیزی در روند کار اشتباه شده. کلمه ی «خطا» به اشتباهی از سوی کاربر اشاره دارد.

    شاید توی ترجمه‌ی تحت‌اللفظی error رو به «غلط» برگردونن اما ما چون ترجمه‌ی مفهومی می‌کنیم باید بتونیم مفهوم رو به‌کاربر برسونیم. از این گذشته ما توی تئوری مکتوب علم کامپیوتر چیزی تحت عنوان mistake نداریم٬ اگه کتابای کامپیوتری توی هر زمینه‌ای رو مشاهده کرده باشین هیچ‌گاه نمی‌بینین از ایرادهای به‌وجود اومده توی رونده یه برنامه تحت عنوان‌ه mistake یاد کنن٬ حال فرقی نمی‌کنه ایراد از جانب کاربر باشه یا برنامه٬ تمام اون‌ها error رو برمی‌گردونن.

    چندتا از عباراتی که توی وردپرس وجود دارن:

    Error: you are replying to a comment on a draft post.

    برگردان » خطا: شما به دیدگاه ِ یک پیش‌نویس پاسخ داده‌اید.

    این‌جا خطا از جانب کاربر بوده دیگه٬ پس لفظ خطا (حتا با استدلال‌ه شما) درست استفاده شده.

    حالا یک عبارت‌ه دیگه:

    Error in deleting...

    برگردان » خطا در هنگام پاک کردن...

    این‌جا ایراد از برنامه بوده٬ اما نمی‌شد ترجمه کنیم: "غلط در پاک کردن" یا مثلن "غلطی در پاک کردن وجود دارد".

    از نظره من این لفظ‌ه "خطا" یه چیزه کاملن جاافتاده‌ست که مفهوم رو هم به‌خوبی می‌رسونه.

    و این یکی:

    Plugin could not be activated because it triggered a fatal error.

    برگردان » به‌دلیل داشتن مشکلی جدیافزونه فعال نشد.

    این‌جا error نه مفهوم‌ه خطا می‌ده و نه غلط٬ بلکه از یک «مشکل» یاد می‌کنه که ما هم از روی مفهوم این‌طوری برگردوندیم.

    اما در مورد برگه و دیدگاه جای بحث بیشتری هست که می‌تونین توی موضوعات‌ه مربوط به‌خودشون پیگیری کنین٬ ما هم خوشحال می‌شیم. من چون خودم از اواسط‌ه کار مسئولیت‌ه تیم ترجمه رو عهده‌دار شدم٬ خیلی از کلمات رو از ترجمه‌های پیشین به‌ارث بردم.

    ممنون از توجه‌تون.

  • sourenaa

    آفلاین
    عضو
    تعداد نوشته‌ها: ۹۱
    تشکر شده: ۱۷ بار
    # نوشته شده: ۱۵ سال پیش
    ۲ بهمن ۱۳۸۷ - ۰۰:۵۶

    به هر حال در مورد error هم فکر می کنم «اشتباه» کلمه ی بهتری است، چون هم می تواند در مورد برنامه به کار رود و هم در مورد کاربر.

  • مجتبی مسکین

    آفلاین
    عضو
    تعداد نوشته‌ها: ۳
    # نوشته شده: ۱۵ سال پیش
    ۲۸ مرداد ۱۳۸۸ - ۲۲:۰۷

    با سلام

    بنده تازه امروز (بعد از 7 ماه از اولين نوشته) عضو شدم، ميخواستم ببينم اگر تمايل داريد در زمينه ترجمه باهاتون همكاري كنم...

درباره‌ی این موضوع



برچسب‌ها